skip to main content
NL EN
FIU-Nederland

Cash, klokken en de rol van de meldketen

Enkele weken geleden werd door de FIU-Nederland een bericht gedeeld over ‘cash, cars en de rol van de meldketen’. Maar hoe zit het eigenlijk met de meldketen als het gaat over andere zaken waaraan criminelen graag hun cash uitgeven; zoals kostbare exclusieve horloges?

Enkele weken geleden werd door de FIU-Nederland een bericht gedeeld over ‘cash, cars en de rol van de meldketen’. Maar hoe zit het eigenlijk met de meldketen als het gaat over andere zaken waaraan criminelen graag hun cash uitgeven; zoals kostbare exclusieve horloges? 

Achter deze statussymbolen, die ook vaak worden gebruikt als betaalmiddel of onderpand in de georganiseerde criminaliteit, gaat een grote contante, criminele geldstroom schuil. Juist omdat het een sector is waarbij cash nog een grote rol speelt en cash en criminaliteit hand in hand gaan zijn meldingen hierover van cruciaal belang voor de opsporing. Effectief crimineel vermogen afpakken begint namelijk bij alerte meldingsplichtige instellingen. 

Douane

Welke rol een kostbaar horloge speelt binnen het witwasproces is eigenlijk afhankelijk van welke meldergroep de FIU onder de loep neemt. Zo ontstaat het beeld bij meldingen van de Douane dat horloges worden uitgevoerd (veelal naar Dubai), omdat de uitvoer buiten de EU zorgt voor de mogelijkheid om de BTW terug te vragen. Het komt ook voor dat horloges juist bewust niet worden aangeven bij de Douane, want het is nou eenmaal makkelijker om een kostbaar horloge (of meerdere) mee te nemen dan een tas vol cash en de eerste hond die een kostbaar horloge kan ruiken moet nog worden opgeleid. 

Juweliers

Een andere meldergroep waarvan gemelde transacties vaak worden meegenomen in onderzoeken door de FIU zijn juweliers. Bij de meldingen van ongebruikelijke transacties moet allereerst onderscheid worden gemaakt tussen verkopen van de juwelier aan zelfstandige tussenhandelaren (die vaak met korting restanten van juweliers opkopen) en natuurlijke personen. De tussenhandelaren verrichten namelijk op reguliere basis opvallend grote contante betalingen aan juweliers. Uit onderzoek door de FIU is gebleken dat deze tussenhandelaren opvallend vaak antecedenten of bekende criminele relaties hebben. Wat met betrekking tot de betalingen door de tussenhandelaren voor de FIU een groot nadeel is, is dat juweliers niet altijd vastleggen in welke biljetten een betaling plaatsvindt. Wanneer de juwelier gebruikmaakt van een waardetransport om de cash op te halen, worden ook de biljetten niet geregistreerd. Zo ontbreekt een cruciaal inzicht in het gebruik van de grotere biljetten die vooral in het criminele circuit populair zijn. Verder wordt het ophalen van cash door een waardetransporteur niet aangemerkt als een ‘contante storting’ omdat de cash giraal worden gemaakt door de waardetransporteur. Hierdoor ontbreekt voor de opsporing voor een groot deel het zicht op de contante geldstroom. 

Wat verder opvalt bij transacties die door juweliers worden gemeld, is dat het grootste deel van de transacties gemeld wordt op basis van de objectieve indicator (een contante betaling van € 20.000 of meer). Een juwelier heeft echter ook de mogelijkheid om transacties van €10.000 of meer te melden, hierbij moet de juwelier dan aanleiding hebben om te veronderstellen dat deze verband kan houden met witwassen (subjectieve indicator). Omdat het beoordelingsvermogen (of mogelijk sprake is van witwassen) van de juwelier bij de subjectieve meldingen een cruciale rol speelt, zijn juist deze subjectieve meldingen interessante transacties voor de FIU en opsporing om nader te onderzoeken.

Banken

Voor een bank is de subjectieve indicator nagenoeg de enige reden om een melding over (cash stortingen door) een juwelier te doen bij de FIU. Toch worden er relatief weinig meldingen gedaan door financiële instellingen over juweliers. Dat wil zeggen dat juweliers wel contante geldbedragen storten, maar dat dat bij banken niet vaak het vermoeden oproept dat dit verband kan houden met witwassen. Maar ook de bank heeft – naast de juweliers – een cruciale rol in de meldketen om te voorkomen dat criminelen hun cash kunnen witwassen door het uit te geven bij juweliers. Juist de contante stortingen en grote biljetten zouden de poortwachters moeten triggeren om nader onderzoek te doen naar de herkomst hiervan.

Om, net zoals bij de autohandelaren, vast te kunnen stellen hoe normaal het is dat er cash wordt afgerekend, is nader onderzoek noodzakelijk. Op basis van de huidige data van de FIU is in ieder geval met zekerheid te zeggen dat het een branche is waarin (grote) cash-betalingen niet ongebruikelijk zijn.