Vraag het Job van Beekhoven, hoofd van RIEC Amsterdam Amstelland en Jeroen Toor, afdelingshoofd bij FIU-Nederland verantwoordelijk voor FIU-analyses en financiële intelligence voor de politie en andere opsporingsdiensten, en ze zullen je onmiddellijk overtuigen van het tegendeel. Sterker nog, er ontstaat in de Amsterdamse werkkamer van Job in politiebureau de Eenhoorn een dermate enthousiast gesprek tussen de twee mannen, dat er bijna geen speld meer tussen te krijgen is.

Operationele slagkracht
Voor het begin van de samenwerking tussen Job en Jeroen, het RIEC AA en FIU-Nederland, moeten we terug naar 2022. Dat jaar kregen de RIEC’s versterkingsgelden en verdubbelde hun budget. ‘We kunnen twee dingen doen, dacht ik toen’, zegt Job. ‘Of we breiden het RIEC-bureau uit, of we gaan ervoor zorgen dat de producten die de RIEC-collega’s maken, opvolging krijgen.’ En zo geschiedde. ‘Onder de noemer van operationele slagkracht zijn we gaan investeren in de breedte van de RIEC-samenwerking.’ Volgens Job dè manier om een actiegerichte intelligence organisatie te worden. Concreet houdt dit in dat het RIEC-budget voor dedicated capaciteit beschikbaar stelt aan-partnerorganisaties. In dit geval voor extra inzet bij de politie op de RIEC-taken, gericht op FIU-intelligence. Dat het RIEC dat aan de politie beschikbaar stelt vraagt om iets meer toelichting (zie kader). De politie is namelijk de organisatie waar de FIU-Nederland beheersmatig onder valt en van waaruit via detachering de personele bezetting van de FIU geregeld wordt. Dat beschikbaar gestelde RIEC-budget en daarmee de extra capaciteit, komt dus ten goede van de slagkracht van de FIU.

Dedicated analist
Het idee om op deze manier ook de FIU te versterken, was niet helemaal nieuw, het RIEC Rotterdam had hier al langer ervaring mee. Toen ook Job bij de FIU aanklopte met dit idee, werd dat verzoek warm ontvangen door Jeroen. ‘We hadden met Rotterdam al gezien dat deze constructie van een dedicated analist bij de FIU, ontzettend goed werkte.’

Daarmee was de pilot met Amsterdam een feit en zo kwam een rechercheur van de financiële opsporing in Amsterdam, bij de FIU terecht. Maar ook in haar nieuwe functie kwam ze nog regelmatig bij het RIEC over de vloer. Dan ging ze met alle RIEC-analisten zitten: wat speelt er op jouw thema? Aan het einde van het pilotjaar gaf de rechercheur een presentatie op het team. “Ik heb voor 150 miljoen aan Amsterdamse transacties verdacht gemaakt”, vertelde ze. Job zat met open mond te luisteren. ‘Toen wist ik echt dat het goud was, deze samenwerking.’

Regionale bril
Maar hoe ziet zo’n samenwerking er dan uit? Jeroen: ‘Omdat de FIU geen convenantpartner van het RIEC is en omdat de onderzoeker in kwestie ook in de politiesystemen moet kunnen, is het noodzakelijk dat diegene die bij ons komt werken, ook executief is. Iemand vanuit de opsporing van die eenheid die bij ons gedetacheerd is, waarbij het RIEC uiteindelijk de detachering betaalt.’

Wat levert dat het RIEC op? Iemand die met de regionale bril naar de FIU-database met transacties kijkt en daar die informatie selecteert die voor de politie in de RIEC-samenwerking, waardevol kan zijn. Dat kan op subjectniveau, maar ook op thema of fenomeen, de behoefte en focus van de FIU-analyses wordt aangereikt door het RIEC, maar de analyse van ongebruikelijke transacties vindt volledig plaats onder de verantwoordelijkheid en bevoegdheid van het hoofd FIU. Jeroen: ‘Als FIU hebben we best een heel aantal bevoegdheden om informatie op te vragen. We kunnen iets helemaal uitlopen om het op casusniveau aan te bieden. Dus met verdieping en context.’

Exorbitante bedragen
Van de meerwaarde van FIU-informatie voor het RIEC AA heeft Job voorbeelden genoeg. ‘Ik denk oprecht dat er niet één casus is waarbij FIU-informatie geen rol heeft gespeeld. ‘Het kan dingen heel inzichtelijk maken. Als je bijvoorbeeld exorbitante bedragen op één bepaald adres ziet. Dat blijkt dan een woonhuis te zijn waar 25 bedrijven ingeschreven staan. Vreemd.’ Job noemt ook de waarde van verdachte transacties van de FIU in de zaak van een bekende ‘Amsterdamse witwasfamilie’ die jarenlang fungeerde als ondergronds bankier voor de opbrengsten van cocaïnehandel. Uiteindelijk zijn zeven leden van de familie veroordeeld voor gewoontewitwassen en ondergronds bankieren van zeker 90 miljoen euro. Nog een casus: het bedrijfsverzamelgebouw in de haven, waar in een klein pand maar liefst 900 bedrijven ingeschreven stonden en waar de domicilieverleners geen klantenonderzoek deden. Een RIEC-casus die inmiddels is overgedragen aan de politie. Jeroen: ‘Zij gaan ermee verder en wij sluiten vervolgens weer bij de politie aan om al die ongebruikelijke transacties die we door onze analyses verdacht kunnen verklaren, aan te leveren. Dan gaat het voorbij het RIEC, maar daar is het wel gestart.’

Gegarandeerde afname
Ook voor Jeroen heeft de samenwerking meerwaarde. ‘Voor de FIU betekent het ook gegarandeerd afname van onze financiële inlichtingen. We willen als FIU een waardevolle bijdrage leveren aan het aanpakken van veiligheidsproblemen in de maatschappij. Daar is het RIEC een fantastisch instrument voor, hier zitten alle partijen aan tafel. De ultieme plek om inzicht te verkrijgen en tot interventiekansen te komen.’

Financiële inlichtingen kun je ontzettend goed gebruiken in de RIEC-samenwerking, daar zit echt heel veel rendement achter’, aldus Job. ‘Het geeft je een doorkijk van de situatie. Als je gaat inzoomen verrijk je de politie-informatie met informatie van andere partners, dat levert een heel mooi beeld op.’ En daar kun je vervolgens je interventies op richten. Dat gaat verder dan alleen het strafrecht. ‘We kijken wie de meest effectieve klap kan uitdelen. Van het oprollen van een ondergronds bankier, het stoppen van een onterechte uitkering tot het sluiten van een pand. Dat spel spelen we hier.’

Onbepaalde tijd
Overtuigd van de opbrengsten van de samenwerking zoekt Job nu naar mogelijkheden om de rol van de FIU-analist in relatie tot de RIEC-prioriteiten structureel te borgen. Ter inspiratie vertelt Jeroen over het RIEC Den Haag. ‘Die hebben nu bij de politie een vaste plek geregeld. Diegene is voor onbepaalde tijd bij ons gedetacheerd.’ Ook Midden-Nederland en Noord-Holland Noord hebben inmiddels een vacature openstaan. En daarmee lijkt Jeroens droom werkelijkheid te worden. ‘Mijn ideaal zou zijn dat elke eenheid iemand bij ons neerzet met lokale kennis en kunde en een focus op het werkveld van de RIEC’s, zodat we heel Nederland gecovered hebben.’ Job valt hem bij: ‘Je hebt nu het westen afgedekt, maar de rest van het land gaat echt wel volgen, let maar op.’