Derdenbetalingen, wat verstaan we daaronder, welke risico’s loopt uw cliënt bij dit soort betalingen en welke rol heeft u als accountant? Het kwam allemaal aan bod tijdens een kennissessie georganiseerd door FIU-Nederland in samenwerking met Moore DRV en het Combiteam van de FIOD en de Eenheid Landelijke Opsporing en Interventies van de Politie (hierna: “Combiteam FIOD/Politie”). Het Combiteam FIOD/Politie is een samenwerkingsverband gespecialiseerd in de vermogensgerichte en systeemgerichte aanpak van de zwaar georganiseerde en ondermijnende criminaliteit.

Gezien het belang van het onderwerp Derdenbetalingen delen we hieronder graag de belangrijkste uitkomsten van deze dag.

Wat is een derdenbetaling?

Een leverancier levert goederen of diensten aan een onderneming, maar wordt betaald door een andere onderneming. Dat is kortweg wat er gebeurt bij derdenbetalingen. Uit de kennissessie bleek dat er vanuit een afnemer van goederen of diensten soms redenen zijn om op deze manier te betalen. Bijvoorbeeld als een afnemer gevestigd is in een land zonder werkend bancair systeem of in een land met gebrek aan deviezen. Maar wat ook duidelijk werd is dat je als leverancier via derdenbetalingen een aanzienlijk risico loopt om witwassen te faciliteren of mee te werken aan sanctieomzeiling. Want via derdenbetalingen kan de daadwerkelijke afnemer buiten beeld worden gehouden of kan de herkomst van het geld worden verhuld. Alertheid is dus van groot belang.

Hoe kun je derdenbetalingen herkennen?

Vanuit het Combiteam FIOD/Politie werden kenmerken van derdenbetalingen besproken die zij in strafrechtelijke onderzoeken tegenkomen, waaronder:

• Ronde bedragen. Dat is vreemd als je BTW factureert, dat levert zelden ronde bedragen op.
• Één factuur wordt betaald door verschillende partijen.
• Betalende partijen komen soms uit een hele andere branche dan de afnemer van het product. Denk bijvoorbeeld aan een zorgdienstverlener die de factuur betaalt voor een vleesverwerkingsbedrijf.
• Derdenbetalingen kunnen ook gedaan worden door partijen in andere landen dan waar de afnemer is gevestigd.
• Afwijkende factuurnummers.
• Afwijkende frequentie en omvang van betalingen.
• De betalende partij is online niet te vinden.
• De betalende partij is gevestigd op een woonadres.

De rol van de accountant

De aanwezige accountants noemden een aantal controlemaatregelen die zij vanuit hun poortwachtersrol kunnen inzetten rondom derdenbetalingen. Denk bijvoorbeeld aan de controle van de geld-/goederenbeweging, de controle van onderliggende facturen en leveringsdocumenten, prijs-/ marge-analyses en het verifiëren van de reden van de derdenbetalingen via bijvoorbeeld openbare bronnen.

Er ontstond hier een interessante discussie over dit soort maatregelen en hoe lastig het desondanks kan blijven om de daadwerkelijke herkomst van het geld te kunnen achterhalen. De conclusie van de aanwezigen was dat het ontbreken van dit inzicht een duidelijk witwasrisico is en dus vaak reden om over te gaan tot het melden van een ongebruikelijke transactie.  

Derdenbetalingen in criminele netwerken

De FIU-Nederland besprak een analyse waaruit naar voren kwam hoe derdenbetalingen een rol spelen in criminele netwerken. Door gebruik te maken van het fenomeen derdenbetalingen kunnen deze netwerken crimineel verdiend contant geld het financiële stelsel inbrengen. Daarnaast kunnen ze derdenbetalingen gebruiken om girale geldstromen te versluieren. Dit soort betalingen hebben op deze manier een zeer ondermijnend effect op de integriteit van het financiële stelsel. Uit de analyse bleek dat crimineel gebruik van derdenbetalingen gelinkt kan worden aan meerdere vormen van criminaliteit, zoals arbeidsuitbuiting en de handel in verdovende middelen.   

Wat uit deze analyse tot slot heel mooi naar voren kwam was het belang van meldingen vanuit meerdere poortwachters. Zo blijken de accountantsmeldingen van ongebruikelijke transacties vaak complementair aan de meldingen die bijvoorbeeld banken doen. En geven notarismeldingen inzicht in opgezette “plof-BV’s” die in een dergelijk netwerk worden misbruikt. Niet alleen gebruikte FIU-Nederland meldingen van meerdere Nederlandse poortwachters in deze analyse. Ook kan FIU-Nederland in haar onderzoek gebruik maken van inlichtingen van FIU’s in andere landen, om zo de geldstromen ook over de landsgrenzen heen te analyseren.